We ervaren het bijna elke dag; als collega’s/medewerkers samen iets voor de medemens kunnen betekenen dan raakt ze dat. Het geeft energie, een goed gevoel en creëert bewustzijn om constructief na te denken over de toekomst. Wat nu als we die energie inzetten op je eigen werkplek; samen werken aan een betere wereld?
Een bedrijf is meer dan een logo en een gebouw. Een bedrijf bestaat uit mensen die samenwerken om een gezamenlijk doel te bereiken. Dus om nieuwe dingen door te voeren betekent dat we met de mens aan de slag moeten gaan. Alleen zo krijgen we een organisatie in beweging.
Robin Good heeft de formule van een succesvolle implementatie van duurzaamheid in je organisatie gekraakt:
D = LM3
Duurzaamheid = Leiderschap x (Mens x Materieel x Mechanismen)
Wat wij ontdekt hebben is dat een succesvolle integratie van duurzaamheid voor twee derde bepaald wordt door de mens. Van wat er overblijft, is wederom twee derde van invloed op het succes. En dat zijn de mechanismen die een organisatie optuigt. Slechts een derde van een derde van het succes van een duurzame bedrijfsvoering wordt bepaalde door de materiële kant van duurzaamheid. En toch zien we dat de meesten daar beginnen en jammer genoeg ook blijven hangen.
Leiderschap
Het is belangrijk dat management en directie laten zien dat Sustainability geen speeltje is, maar daadwerkelijk bijdraagt aan het behalen van de business-doelen. Met alleen het opstellen van een heldere visie ben je er nog niet. Er is leiderschap nodig om tot een goed resultaat te komen. Vandaar deze centrale rol voor het leiderschap in onze aanpak.
Mens
Verandermanagement en duurzaamheid zijn twee kanten van dezelfde medaille. Een succesvolle integratie van duurzaam ondernemen houdt in dat deze onderdeel is geworden van de cultuur. Dat de medewerker zich identificeert met de organisatie en haar visie niet alleen uitvoert, maar ook uitdraagt.
Materieel
Je ontkomt niet aan de materiële kant van duurzaamheid. Deze geeft namelijk vaak vorm aan het beleid en de visie. Het helpt een duurzame ambitie naar duurzame activiteiten te vertalen. En om duurzaamheid concreet te maken is het goed de materiële kant te meten en te monitoren.
Mechanismen
Naast de cultuur zorgen mechanismen voor de borging van duurzaamheid in de organisatie. Mechanismen zorgen dat de enige output een duurzame output is. Denk aan inkoopvoorwaarden, beloningsstructuren, maar ook zeker aan systemen en processen.
Als ondernemer of bestuurder schakel je continu tussen die zaken die vandaag je aandacht opeisen en die zaken die van belang zijn voor de toekomst van je organisatie. Dat heet ondernemen! Maar hoe maak je je organisatie toekomstbestendig? Hoe kun je duurzaam ondernemen? De beste definitie vinden wij nog steeds die van de commissie Brundtland. In 1987 opgesteld, maar nu misschien wel actueler dan ooit:
“Duurzaam ondernemen is ondernemen waarbij je voorziet in de behoeften van de huidige generatie, zonder de behoeften van toekomstige generaties, zowel hier als in andere delen van de wereld, in gevaar te brengen”
Steeds meer organisaties zien de noodzaak en voordelen van duurzaamheid in hun organisaties. Zij houden rekening met de effecten van hun bedrijfsvoering op mens, milieu en maatschappij. Bijvoorbeeld door energie te besparen, afval te scheiden of mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt n dienst te nemen. De mentaliteit van het bedrijfsleven is veranderd. Overheden, samenlevingen en belanghebbenden verwachten van bedrijven dat ze bedrijfspraktijken nastreven die goed zijn voor mens en milieu, niet alleen voor het eindresultaat. Dit komt doordat duurzame economische groei niet langer alleen een zakelijke noodzaak is – het is van cruciaal belang voor onze toekomst.
Milieurisico’s, zoals het mislukken van klimaatactie, domineren de lijsten van het World Economic Forum met de grootste wereldwijde risico’s, in termen van waarschijnlijkheid en impact, volgens het Global Risks Report 2020. Maatschappelijke risico’s, zoals watercrises en infectieziekten, werden ook genoemd onder de grootste bedreigingen. In termen van impact stond infectieziekte echter op nummer 10, terwijl het falen van klimaatactie op de eerste plaats kwam. Met dit in gedachten is het duidelijk dat we niet langer kunnen slapen over het nemen van maatregelen om klimaatrisico’s aan te pakken, die naar verwachting 10 keer de impact zullen hebben van zoiets als de COVID-19-pandemie.
Duurzaam ondernemen is goed voor het bedrijfsleven, simpel en duidelijk. Gezien de uitdagingen waarmee onze wereld wordt geconfronteerd, zorgt een focus op sociale en milieueffecten ervoor dat bedrijven op lange termijn waarde kunnen creëren. Duurzaam ondernemen helpt risico’s te beperken, merkreputatie op te bouwen, omzet te verhogen, kosten te verlagen en investeringen aan te trekken. Een bedrijf dat zich bezighoudt met duurzaamheid, verovert zichzelf een plaats in de toekomstige economie.
De Sustainable Development Goals van de Verenigde Naties helpen organisaties invulling te geven aan duurzaamheid. Door je te richten op specifieke SDGs waarmee uw organisatie het meeste impact maakt, draag je bij aan het oplossen van wereldwijde problemen rondom armoede, gezondheid, ongelijkheid, klimaatverandering, vrede en gerechtigheid. Het verbinden van de SDGs aan de strategie is ook direct goed voor uw organisatie. Organisaties die de SDGs aan hun strategie verbinden, spreken wereldwijd dezelfde taal, kunnen zich eenvoudiger vergelijken en sluiten gemakkelijker partnerschappen. Het is niet voor niets dat alle grotere organisaties kiezen voor het SDG-platform om te rapporteren over hun duurzame ambities en activiteiten. Meer hierover lees je op onze aparte pagina over de SDGs.
Oude wijn…
Een artikel van Nicholas Ebserstadt uit 1973 traceerde de geschiedenis van duurzaam ondernemen terug naar het oude Griekenland, toen bestuursorganen gedragsregels voor zakenlieden en handelaren opstelden. Sindsdien staat de rol van het bedrijfsleven in de samenleving ter discussie. Duurzaam Ondernemen is niet nieuw. Sterker nog; vroeger was duurzaam ondernemen veel meer de norm dan nu. Je kunt stellen dat gedurende de industriële revolutie we ook het contact met de wereld waarin we leefden verloren. De honger naar ‘meer‘ ontstond en ging ten koste van veel.
Hobby van de baas
Duurzaamheid kwam in de jaren 90 ‘overwaaien’ vanuit de Angelsaksische wereld. Opvallend was dat CSR (Corporate Social Responsibility) zich vooral buiten de organisatie afspeelde. Corporate Philantrophy (geld geven aan voornamelijk NGOs) of Corporate Volunteering (Vrijwilligerswerk in de baas zijn tijd) waren jarenlang de vertaling van duurzaamheid in het bedrijfsleven. Het was vaak de hobby van de directie en kreeg verder geen voet aan de grond. Duurzaamheid was dus vooral een dingetje dat buiten het bedrijf plaats had. En het had een redelijk onprofessioneel karakter.
Voor de buitenwereld
Rond de eeuwwisseling zag je dat duurzaamheid langzaamaan het bedrijfsleven binnen kroop. De aanleiding kwam vaak wel van buitenaf. Enerzijds was het de overheid die eisen stelde aan haar toeleveranciers en anderzijds ontdekte bedrijven de toegevoegde waarde van een duurzamer imago. Deze benadering zorgde dat de professionaliteit toenam en dat duurzaamheid de aandacht op een hoger niveau kreeg. Het waren vooral de ‘believers’ die de rol van koplopers maar al te graag op zich namen. Het was een tijd van ’trial en error’, nog maar weinigen waren hen voorgegaan en veel moest nog worden ontdekt. Maar gedreven door persoonlijke motivatie verduurzaamden zij hun organisaties stap voor stap en plaveiden zij de weg voor de massa.
Normaalste zaak
Duurzaamheid is inmiddels in een meer volwassen fase beland. De kopgroep heeft zijn weg gevonden en deze geplaveid. Technieken en methodes zijn bewezen en het is nu aan het peloton om aansluiting bij de kopgroep te vinden. Daarbij is het niet meer de vraag of een organisatie aan de slag gaat met duurzaam ondernemen, maar wanneer. En dat merken wij ook aan de vragen die we van onze relaties krijgen.
Veel organisaties hebben tegenwoordig een duurzaamheid paragraaf in hu jaarverslag opgenomen. Veel organisaties houden bij beslissingen rekening met de aspecten van environmental, social en governance (ESG). Dergelijke organisaties geven duurzaamheid een centrale plaats in hun strategie en maken het tot de leidraad voor de transformatie om fit te zijn voor de toekomst.
Sustainable Governance
De toekomst van duurzaam ondernemen ligt voornamelijk op een verdere integratie in de dagelijkse bedrijfsvoering en daarbij is de rol van Governance van belang. We zien dat veel toezichthouders en/of aandeelhouders nog te veel leunen op de Keynesiaanse principes en onvoldoende beseft dat duurzaamheid inmiddels onderdeel is van de bedrijfsvoering. En als je het deze groep vraagt dan komt vaak naar voren dat ze er eigenlijk te weinig van af weten. De komende jaren zullen wij dus extra aandacht besteden aan Sustainable Governance zodat de toezichthouder en aandeelhouder de up-date krijgt die oh-zo nodig is.
Sociaal Ondernemers
En uiteraard heb je zoals altijd de uitzondering op de regel. Natuurlijk waren er veel ondernemers en organisaties die vanuit intrinsieke motivatie hun bedrijfsvoering verduurzaamden. En deze wil ik zeker niet te kort doen, maar in het geheel van het bedrijfsleven zijn zij in de minderheid. Ook vandaag de dag nog. Wel ben ik er absoluut van overtuigd dat zij een bijzondere rol hebben gespeeld in het tot wasdom komen van duurzaamheid in het bedrijfsleven. In de praktijk hebben zij laten zien dat duurzaamheid loont. Dat het mogelijk en geld te verdienen en goed te zijn voor de wereld. Dat het mogelijk is te ondernemen zonder daarbij de behoeften van toekomstige generaties in gevaar te brengen.
En dat is opgemerkt door het reguliere bedrijfsleven. Ook heeft het bedrijfsleven gezien dat deze Sociale Ondernemers een grote aantrekkingskracht hadden op de talenten die van school kwamen. En vanuit de vele persoonlijke gesprekken die we hebben mogen hebben met veel ‘succesvolle‘ ondernemer, trekken wij de conclusie dat veel van deze ondernemers stiekem toch ook wel erg jaloers zijn op die wereldverbeteraars. Want wat zij doen is toch eigenlijk wel heel gaaf en geeft wel heel veel voldoening.
Altijd een gevoelig onderwerp omdat de mensen die ‘er over gaan’ hier zelf vaak weinig last van hebben. Toch blijft het een belangrijk thema. Het gevoel hebben ergens bij te horen is een van de basisbehoeften uit de theorie van Maslow. En ook het gevoel niet juist, of oneerlijk, te worden behandeld doet veel met onze eigen waarde en zelfbeeld. Voor bedrijven is hier veel te winnen. Wanneer je wilt dan mensen samenwerken en het maximale uit zichzelf halen, dan zorg je als werkgever voor een omgeving waarin mensen zichzelf kunnen en durven te zijn.
Uit ervaring weten wij dat een goede aanpak van dit thema start met bewustwording. Het heeft namelijk vaak vooral te maken met het gedrag van de meerderheid. En laat ons gedrag nu voornamelijk onbewust gebeuren. Een kleine opmerking van de CEO, een grapje tijdens een overleg. Een goede bewustwordingsaanpak legt de bodem voor de oplossing.
En mooie aanpak is die van de Capability Approach. Hierbij wordt veel meer gekeken waarom het individu niet het voor hem of haar maximale weet te behalen. Zien we iemand in een rolstoel dan is de aanname dat die rolstoel het probleem is. Echter zijn er ook mensen die in een gelijke situatie zitten en daar minder last van lijken te hebben. In plaats van te focussen op het ogenschijnlijke probleem, kijk je naar de mogelijkheden die er wel zijn en ga je daar mee aan de slag.
Energie en CO₂ hebben een sterke connectie. Je zult zien dat het energieverbruik vaak het hoogste CO₂ aandeel levert. Toch is het de moeite waard energie en de energietransitie apart te benoemen. Het is namelijk een van de grootste duurzame uitdaging die we als maatschappij kennen. De afhankelijkheid van fossiele brandstoffen die we na de industriële revolutie hebben opgebouwd is gigantisch en levert een flink probleem voor de toekomst op. De manier waarop we hier momenteel mee omgaan is niet langer houdbaar.
De afgelopen jaren zijn er mooie alternatieven beschikbaar gekomen en deze worden steeds betaalbaarder. Denk aan zonnepanelen, windturbines, warmtewisselaars, et cetera. EV’s zijn hot, momenteel heeft ongeveer een derde van alle nieuwe leasecontracten geen traditionele verbrandingsmotor meer aan boord, maar is deze elektrisch aangedreven. En de verwachting is dat dit alleen maar meer zal worden.
Green Deals worden gesloten en kunnen een mooie aanjager zijn. In de praktijk ervaren wij dat deze deals vaak sub-optimaal worden benut. De zorg is zo’n voorbeeld. De intenties zijn gigantisch, de uitvoer blijkt lastig. Deze spiraal is bijna alleen te doorbreken door tussenkomst van bijvoorbeeld de overheid. Of door marktpartijen die de zorg helpen en hen deze ‘zorg’ uit handen nemen.
We spreken vaak over CO₂, maar eigenlijk bedoelen we alle uitstoot van gassen. Waarom weten we eerlijk gezegd zelf ook niet, maar CO₂ is de norm geworden bij het verduurzamen van de uitstoot van een organisatie. En op zich is dat prima, zo lang we maar begrijpen dat er meer speelt.
Vaak zie je dat het in kaart brengen van hun Carbon footprint de eerste stap is die bedrijven zetten wanneer ze met duurzaam ondernemen aan de slag gaan. CO2 en energieverbruik. Daar zijn veel tools voor beschikbaar (CO2 prestatieladder, CO2 Omrekentool, KVK) en het biedt overzichtelijke handvatten om mee aan de slag te gaan.
Wanneer je daarmee aan de slag gaat zie je meteen waar het grootste potentieel voor jullie bedrijf ligt. De eerste keer kan dat best tijdrovend zijn. Het verzamelen van alle gegevens blijkt vaak lastiger dan gedacht. Maar dat is slechts eenmalig, en het levert je echt leuke verrassingen op.
Circulair ondernemen lijkt een toverwoord te zijn. Het wordt echter niet altijd even goed gebruikt. Een bedrijf dat tweedehands meubilair verkoopt is niet per definitie circulair bezig. Natuurlijk is hij onderdeel van het circulaire proces. En uiteraard is het aan te moedigen om producten een tweede leven te gunnen, maar noem het beestje bij zijn juiste naam. In dit geval gaat het om recycling.
Goed nadenken over je afvalstromen kan je echt veel opleveren. Wij kennen vele voorbeelden van bedrijven die hun kosten zagen dalen en in sommige gevallen zelfs een nieuwe inkomensstroom genereerden.
Dit is ook typisch zo’n thema waarbij samenwerken instrumenteel is. Je kunt dit niet alleen. Maar ben je bereid te delen dan kun je ook mooie dingen realiseren. En de kennis is vaak al aanwezig in de organisatie. Vaak weten de mensen op de ‘vloer’ precies wat voor oplossingen er zijn. Begin dus intern en ga dan snel op zoek naar de juiste partner(s) om stappen te maken.
Duurzaam ondernemen is slim ondernemen, een geleende quote die ik graag aanhaal. Duurzaamheid wordt nog te vaak gezien als kostenpost en dat is zeker niet altijd terecht. Natuurlijk gaat de kost soms voor de baat uit. Maar terugverdientijden worden steeds korter nu er steeds meer aanbod en alternatieven in de markt verkrijgbaar zijn.
Maatschappelijke Verantwoorde Inkoop is typisch een thema waar met een kleine moeite groot resultaat behaald kan worden. Hierbij is het zaak je bij te laten staan door een partij die je voorziet van de juiste informatie en in contact kan brengen met de juiste mensen. En realiseer jezelf dat je zelf ook onderdeel bent van die keten. Alleen maar eisen stellen aan je toeleveranciers en zelf achterover leunen is wel heel flauw.
De afgelopen jaren zagen we een enorme shift in communicatie over duurzame ambities en activiteiten. Er heerst een gevoel van oprechtheid, maar daarin slaan we soms door. Natuurlijk mag je naar buiten met de goede dingen die je doet. Criticasters houd je altijd, maar je laat kansen liggen wanneer je te voorzichtig blijft communiceren. De ‘groene etaleur’ lijkt zijn beste tijd wel gehad te hebben. Bedrijven die communiceren over hun duurzame activiteiten doen er goed aan hun claim te laten checken door een onafhankelijke partij. Dat kan veel ellende voorkomen en versterkt de authenticiteit van je claim. Neem bijvoorbeeld het MVO Register.
Klinkt dit te mooi on waar te zijn? We gaan die uitdaging graag aan! Onze aanpak is namelijk gebaseerd op de leercurve van Maslow en die geldt al jaren als de meest effectieve methode om mensen nieuwe vaardigheden en gedrag te leren. En bewezen methodes geven de beste garantie op succes.
1. Creëer bewustwording
Om mensen in beweging te krijgen moeten ze eerst begrijpen wat de reden daarachter is. Noem het de Why, noem het Purpose. Het maakt ons niet uit hoe je het noemt, maar zorg dat iedereen is aangesloten op de visie van de organisatie.
2. Train vaardigheden
Pas als mensen bewust zijn heeft het zin te trainen en nieuwe dingen te leren. In deze fase leggen we de link naar de materiële kant van duurzaamheid. Deze gebruiken we om de ambitie te vertalen naar activiteiten.
3. Borg gedrag
Mechanismen zorgen dat de output van elk proces een duurzame is. Dat medewerkers als het ware geloodst worden in hun dagelijkse activiteiten. Mechanismen in combinatie met sturing op gedrag levert een duurzame verandering op.
“De meest succesvolle en leuke workshop waarin deelnemers geconfronteerd worden met hun eigen onbewuster vooroordelen”
Laat je gegevens achter en we nemen direct contact met je op!
