Wanneer is mijn organisatie duurzaam?

Voordat we kunnen bepalen wanneer een organisatie duurzaam is, moeten we eerst begrijpen wat duurzaamheid in het bedrijfsleven eigenlijk inhoudt. Duurzaamheid is een breed begrip dat verschillende aspecten omvat. En voor het bedrijfsleven is duurzaamheid vaak ook nog eens een ander begrip dan bijvoorbeeld voor een particulier of consument. In dit blog richten wij ons specifiek op organisaties. Onder andere omdat wij er van overtuigd zijn dat het bedrijfsleven hét verschil kan maken voor een duurzamere wereld. In onze visie is de rol van de Nederlandse Overheid het faciliteren van dit proces. Zij moet zorgen voor een gelijk speelveld middels wet- en regelgeving. En zij moet duurzame ontwikkeling stimuleren en innovatie bevorderen middels het vrijmaken van gelden in de vorm van subsidies en dergelijke. En wil de consument verduurzamen dan moet deze kunnen vertrouwen op een duurzaam aanbod wat door het bedrijfsleven moet worden geleverd.

Veel bedrijven zien door de bomen het bos niet meer. Er komt veel op ze af en het lijkt bijna onmogelijk bij te blijven in alle ontwikkelingen. Daarom hebben wij duurzaamheid in het bedrijfsleven terug gebracht naar de volgende vijf onderwerpen. Zeg maar de vijf principes van duurzaamheid in het bedrijfsleven:

Klimaatneutraal
Circulair
Inclusief
Maatschappelijk betrokken
Fatsoenlijk

Klimaatneutraal

Klimaatneutraliteit in het bedrijfsleven betekent simpelweg dat een organisatie evenveel broeikasgassen uitstoot als dat het compenseert of reduceert. Het doel is om de netto-uitstoot van koolstofdioxide (CO₂) en andere broeikasgassen tot nul te reduceren, waardoor het bedrijf geen negatieve invloed meer heeft op het klimaat. Meestal wordt dit weergegeven in een CO₂ Footprint ook wel de Carbon Footprint genoemd.

Wat valt er onder klimaatneutraal ondernemen?

Bij klimaatneutraal ondernemen denken we al snel aan de uitstoot van broeikasgassen en dat is een juiste aanname. Maar we moeten niet vergeten dat een groot deel van de uitstoot van een organisatie niet direct van de organisatie afkomstig is. Technisch gesproken verdelen we de uitstoot van een organisatie in drie stukken in. In drie scopes om preciezer te zijn. En in elk van deze drie scopes streven we naar een maximale reductie. In zowel de keten als de eigen organisatie.

Scope 1-2-3

Waarbij scope 1 gaat over de directe uitstoot van de organisatie. Denk aan de uitstoot die vrijkomt bij het productieproces en de directe activiteiten van de organisatie zelf. Zoals de uitstoot die vrijkomt wanneer een vertegenwoordiger of consultant naar een bijvoorbeeld klant rijdt. In scope 2 gaat het oude uitstoot die wel gemaakt wordt in opdracht van de organisatie, maar die niet direct door de organisatie zelf wordt uitgestoten. Denk aan het leveren van warmte en elektriciteit. De uitstoot komt vrij bij de opwekking, maar komt niet direct uit de schoorsteen van het bedrijfspand zelf. De laatste scope is de uitstoot die vrijkomt in de keten. en dan zowel down-stream (inkoop en toelevering) als up-stream (het transport van een product naar de uiteindelijke klant).

Onderwerpen klimaatneutraal ondernemen

Onder klimaatneutraal vallen dus onderwerpen als de verduurzaming van het wagenpark, duurzame hernieuwbare energie, zonnepanelen, warmtepompen, led-verlichting en zeker ook een stukje (tijdelijke) compensatie van de uitstoot. Want laten we reel zijn een helemaal klimaatneutraal zonder compensatie is op korte termijn vaak niet haalbaar. Dat neemt niet weg dat de uitdaging altijd zal moeten zijn de uitstoot zo klein mogelijk te maken om alleen het laatste stukje te compenseren.

Hoe kan een organisatie klimaatneutraal worden?

Energie-efficiëntie: Breng de grootste energieslurpers in kaart en verbeter de energie-efficiëntie van de bedrijfsactiviteiten. Upgrade naar energiezuinige apparatuur en implementeer energiebesparende maatregelen en oplossingen.
Hernieuwbare Energie: Stap over op “groene-energie”. Investeer in hernieuwbare energiebronnen zoals zonne- en windenergie om de afhankelijkheid van fossiele brandstoffen te verminderen.
Mobiliteit (vervoer en transport): Bevorder duurzaam woon-werkverkeer. Zet elektrische voertuigen in voor bedrijfsdoeleinden en creëer efficiency in je logistieke processen door middel van planningstools en dergelijke.
Reizen: Maak beleid over de manier van reizen naar het buitenland. Vluchten korter dan 2 uur kunnen vaak ook prima met de trein. Zorg voor goede faciliteiten om online samen te werken zodat reizen overbodig is.
Uitstoot: Maak je processen zo efficiënt mogelijk zodat de uitstoot zo klein mogelijk is. Kijk hoe je met slimme systemen de uitstoot nog verder terug kunt dringen.
Duurzame inkoop: Werk samen met duurzame leveranciers en kies voor producten en diensten met een lagere ecologische voetafdruk.
Compensatieprojecten: Investeer in CO2-compensatieprojecten, zoals bosbehoud, herbebossing of koolstofopvangtechnologieën om de resterende uitstoot te neutraliseren.

Circulair

Circulariteit verwijst naar een economisch systeem waarin producten en materialen worden hergebruikt, gerepareerd en gerecycled om de levensduur te verlengen. Dit staat in contrast met het traditionele lineaire model, waarbij producten worden geproduceerd, gebruikt en vervolgens weggegooid. Circulariteit draait om het minimaliseren van afval, het reduceren van grondstoffen gebruik en het behouden van de waarde van de grondstoffen.

3R-en

Binnen de circulaire economie wordt gebruik gemaakt van de drie R-en. Reduce – Reuse – Recycle. En ook vooral in deze volgorde. Een andere volgorde maakt dat de cirkel niet rond is.
Lansink heeft hierop voortgeborduurd en een specifiek model voor afval ontworpen. Dat heeft hij gedaan omdat in de laatste R ook weer een volgordelijkheid verborgen ligt. Dat volgens hem om een verdere verbijzondering vroeg. Vaak wordt ook het 7-R model gebruikt. Dat is een verfijning van het 3-R model. Maar daar gaan we hier niet op in. (Hier kun je daar overigens meer over lezen). Welke indeling je ook gebruikt, de basis is altijd terug te voeren tot het Triple R model.

Hoe werkt een circulaire economie?

In een circualire economie staat dus de verlening van de levensduur van producten en grondstoffen centraal. We weten inmiddels allemaal dat de grondstoffen die we nodig hebben niet oneindig zijn. Zo vertelt de Earth Overshoot Day ons dat we in vaak al net na de zomer door onze natuurlijke bronnen heen zijn. Ofwel de we teren vanaf dat moment in op de reserves van de aarde omdat deze niet de tijd heeft te herstellen van de vraag aan grondstoffen die we nodig hebben. Een praktisch voorbeeld; we kappen bomen sneller dan deze nodig hebben om te groeien. Een circulaire economie is zo ingericht dat de huidige grondstoffen voorraad zo lang mogelijk (her)gebruikt wordt.

De circulaire economie heeft een aantal voordelen voor het bedrijfsleven, waaronder:

Besparingen op grondstoffen en energie: Door grondstoffen en producten langer in gebruik te houden, kunnen bedrijven besparen op de aanschaf van nieuwe grondstoffen en energie.
Vermindering van afval en vervuiling: De circulaire economie helpt om afval en vervuiling te verminderen en vermindert vaak de kosten voor het verwerken van afval.
Minder afhankelijk van toeleveranciers: Bedrijven die werken in een circulaire economie, zijn minder afhankelijk van wereldwijde leveringsproblemen en lokale politieke situaties die de levering van grondstoffen beïnvloeden.

Uitdagingen circulaire economie

Een van de uitdagingen van circulair ondernemen is het in de keten houden van de grondstoffen. Al snel wordt vaak gedacht aan nieuwe verdienmodellen en naar trends als van bezit naar gebruik. Bedrijven kunnen bijvoorbeeld producten aanbieden als een dienst, waardoor de deze eigenaar blijft van het product en de verantwoordelijkheid voor recycling en hergebruik bij het bedrijf ligt. Hoe zich dit allemaal gaat ontwikkelen is nog niet helemaal uitgekristalliseerd. Echter denken wij niet een circulaire bedrijfsvoering altijd vraagt om een diensten-economie. Kijk maar eens naar het model van statiegeld op PET-flessen. Dit is een succesvolle manier gebleken om grondstoffen in de keten te houden. En zeg nu zelf zou jij een Cola-abonnement willen?

Hoe kan een organisatie circulair worden?

Productontwerp: Ontwerp producten met het oog op hergebruik, demontage en recycling. Gebruik materialen die eenvoudig te recyclen zijn en denk na over modulaire ontwerpen.
Levensduurverlenging: Implementeer reparatie en onderhoudsprogramma’s om producten langer te laten meegaan. Koop niet meteen nieuw, maar kijk eens of je een product kunt vernieuwen (refurbishen).
Recycling en Hergebruik: Zet processen op om producten en materialen aan het einde van hun levensduur te recyclen en te hergebruiken. Kijk eens goed naar je afvalstromen. Welke waarde zit daar nog in?
Circulair inkopen: Neem refurbished producten ook eens mee in je inkoop overwegingen. Kijk ook eens naar alternatieve grondstofstromen. Maar meest belangrijk; stel jezelf de vraag of het product dat je inkoopt wel echt nodig is.
Samenwerking: Circulariteit vereist vaak samenwerking binnen de waardeketen. Ga partnerschappen aan met leveranciers, klanten en recyclingbedrijven om een circulaire aanpak te bevorderen. Kijk samen hoe je meer kunt bereiken met minder.

Inclusief

Inclusie in het bedrijfsleven verwijst naar het creëren van een werkomgeving waarin alle medewerkers, ongeacht hun achtergrond, geslacht, leeftijd, etniciteit, seksuele geaardheid, religie of beperking, zich welkom en gewaardeerd voelen. Het draait om gelijke kansen, respect voor diversiteit en het uitbannen van alle discriminatie en vooroordelen.

Veel organisatie blijven hangen bij diversiteit. En hoewel diversiteit en inclusie vaak in een zin genoemd worden, zijn het echt twee verschillende thema’s. Diversiteit is eigenlijk niet zo moeilijk. Als we echt ons best doen zijn we echt wel in staat een meer diverse medewerkerspopulatie te creëren. Echter de reden dat dit niet vanzelf gebeurt, heeft zeer waarschijnlijk te maken met hoe inclusief de organisatie is. Daar ligt dan ook de echte uitdaging.

Wat is het voordeel van een diverse en inclusieve organisatie?

Er zijn veel redenen waarom het bedrijfsleven inclusief zou moeten zijn. Ten eerste is het gewoonweg het goede om te doen. Iedereen verdient het om gelijke kansen te hebben, ongeacht zijn of haar achtergrond. Ten tweede kan een inclusief bedrijfsleven leiden tot een betere bedrijfsvoering. Door een diverse en inclusieve werkomgeving te creëren, kunnen organisatie beter inspelen op de behoeften van hun klanten en medewerkers. Ten derde kan een inclusief bedrijfsleven leiden tot een betere reputatie. Klanten en investeerders zijn steeds meer geïnteresseerd in bedrijven die zich inzetten voor inclusiviteit.

Hoe kan een organisatie inclusief worden?

Leiderschap en cultuur: Het begint met het topmanagement dat inclusie omarmt en promoot. Bevorder een inclusieve cultuur waarin respect voor diversiteit centraal staat. Echter is cultuur niet voorbehouden aan het management.
Werving en selectie: Selecteer medewerkers op basis van vaardigheden en geschiktheid en sluit daarbij vooroordelen uit. Neem inclusieve wervingspraktijken aan, zoals het implementeren van diversiteitsdoelen.
Open en transparant: Wees open over de keuzes die je maakt. Maak geen geheim van salarissen, maar wees zo transparant mogelijk. Ga in gesprek over eventuele verschillen.
Luister en geef gehoor: Creëer een veilige omgeving door diegene die zich uitspreken in bescherming te nemen. Stel een klokkenluidersregeling in. Accepteer geen pestgedrag op de werkvloer. Ban alle vormen van discriminatie uit.
Flexibiliteit en ondersteuning: Biedt flexibele werkschema’s aan en zorg voor ondersteuning voor medewerkers met speciale behoeften. Zoals medewerkers met schoolgaande kinderen of mensen die voor hun ouders zorgen. En mensen met een (arbeids)beperking.
Bewustwording en opleiding: Trainingsprogramma’s kunnen bewustwording creëren over onderwerpen als (onbewuste) vooroordelen, stereotypen en micro-agressies. Dit helpt werknemers om inclusieve gedragingen aan te nemen.
Diversiteits- en Inclusiecomités: Het oprichten van interne comités die zich richten op diversiteit en inclusie kan helpen bij het bevorderen van positieve veranderingen binnen een organisatie

Maatschappelijk betrokken

Maatschappelijke betrokkenheid van bedrijven is de nieuwe norm geworden, en terecht. Immers, in de moderne zakelijke wereld gaat het niet langer alleen om winst maken. Maatschappelijke betrokkenheid is niet alleen een kwestie van reputatie, maar een verantwoordelijkheid die bedrijven op zich nemen om een positieve impact op de directe samenleving te hebben.

Maatschappelijk verantwoord of maatschappelijk betrokken?

Dit zijn twee termen die vaak door elkaar heen gebruikt worden. Toch is er een verschil. Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen, meestal afgekort als MVO, is het streven om de positieve impact op mens, milieu en maatschappij te maximaliseren en de negatieve impact te minimaliseren. Een organisatie die maatschappelijk verantwoord onderneemt gaat dus verder dan alleen het streven naar winst. Het gaat om het creëren van waarde voor alle belanghebbenden, zowel intern als extern. Vaak uitgedrukt in het aloude People – Planet – Profit ofwel de Tripple Bottom Line.

Het gaat om de effecten van een bedrijf op mens, milieu en maatschappij.
MVO gaat verder dan alleen het streven naar winst.
MVO gaat om het creëren van waarde voor alle belanghebbenden.

Maatschappelijke betrokkenheid is een meer specifieke term die verwijst naar het streven om een positieve impact te hebben op de samenleving. Maatschappelijke betrokkenheid kan bijvoorbeeld bestaan uit het doneren aan goede doelen, het sponsoren van sociale projecten of het ondersteunen van lokale gemeenschappen.

Je kunt dus stellen dat maatschappelijk betrokken een belangrijk onderdeel is van MVO. En dat Maatschappelijk verantwoord ondernemen meer omvat dan de maatschappelijke betrokkenheid van je organisatie. MVO is in te ruilen voor een term als duurzaam ondernemen en toekomstgericht ondernemen. Waarbij maatschappelijk betrokken ondernemen daar een onderdeel van uitmaakt. Zoals wij dat ook uitleggen in de vijf principes van duurzaam ondernemen.

Hoe kan ik maatschappelijk betrokken ondernemen?

Filantropie en Goede Doelen: Zet je in om terug te geven aan de gemeenschap waarin je opereert. Dit omvat donaties aan goede doelen, steun aan lokale initiatieven en het bieden van hulp in noodsituaties.
Corporate Volunteering: Je eigen medewerkers zijn ook een force-for-good. Door deze in te zetten als lokale vrijwilligers kan jouw organisatie bijdragen aan het welzijn van de samenleving.
Onderwijs en bewustwording: Sommige organisaties dragen bij aan educatieve initiatieven en het vergroten van bewustzijn over belangrijke maatschappelijke kwesties. Dit kan variëren van programma’s voor arbeidsvaardigheden tot voorlichting over gezondheid en milieu.
Stakeholders betrekken: Betrek je belanghebbenden bij maatschappelijke initiatieven. En denk dat niet alleen aan je directe omgeving. Hoe gaaf is het wanneer je met klanten en leveranciers samen een lokaal initiatief ondersteunt?
Lange termijn en actief aanbod: Er zijn twee type samenwerkingen. Er is opeens een crisis en je wordt als bedrijf aangesproken om een bijdrage te leveren. Als dat goed voelt, zeker doen. Maar als je een langere termijn samenwerking wilt opzetten, maak dan een meer overwogen keuze. Zorg dat je kiest voor een initiatief dat past bij jouw organisatie. En creëer een actief aanbod voor je medewerkers. Zonder een actief aanbod ontstaat de samenwerking niet vanzelf.

Fatsoenlijk

In de zakelijke wereld van vandaag gaat het niet alleen om winst maken, maar ook om hoe je die winst behaalt. Fatsoenlijk zakendoen, ook wel bekend als ethisch ondernemen of verantwoord zakendoen, is niet alleen een trend, maar een noodzakelijk onderdeel van een succesvol bedrijfsmodel. Het omvat een breed scala aan principes en praktijken die gericht zijn op het creëren van een positieve impact op de samenleving en het milieu, terwijl winstgevendheid wordt behouden.

Governance

In het bedrijfsleven verwijst governance vaak naar corporate governance, dat zich richt op het bestuur en het beheer van bedrijven en organisaties. Dit omvat zaken als de rol van bestuursleden, transparantie in financiële rapportage, naleving van regelgeving, ethische normen en de verantwoordelijkheid van het management tegenover de aandeelhouders. Vooral gericht op de leidinggevenden in de eigen organisatie.

Good Governance

Good Governance is essentieel om de integriteit, transparantie en verantwoordingsplicht van organisaties te waarborgen. Het helpt bij het voorkomen van mismanagement, fraude en belangenconflicten en zorgt ervoor dat organisaties effectief en in overeenstemming met hun doelstellingen opereren. Goede governance-praktijken zijn van cruciaal belang voor het behoud van vertrouwen en het succes van organisaties. Good governance leidt tot het vertrouwen van alle belanghebbenden in het bestuur van een organisatie.

Bij Good Governance gaat het veelal over samenwerken. In de oude economie stond het belang van de eigen organisatie centraal. De bestuurder van tegenwoordig weet dat deze haar doelen niet kan bereiken zonder met anderen samen te werken. Daarbij wordt samenwerking met bijvoorbeeld een NGO (niet-gouvernementele organisatie, vaak goede doelen) niet uitgesloten. Mits dit goed en oprecht wordt uitgevoerd kunnen beide partijen gigantisch profiteren.

Hoe kan een organisatie fatsoenlijk zakendoen?

Eerlijkheid en Integriteit: Eerlijkheid en integriteit vormen de kern van fatsoenlijk zakendoen. Het betekent eerlijk zijn in al je zakelijke transacties, zowel intern als extern. Het omvat ook het naleven van ethische normen en wetten, zelfs als er geen handhaving is.
Respect voor alle belanghebbenden: Handel met respect voor de belangen, die van nu en in de toekomst, van alle belanghebbenden. Weeg deze belangen mee in de beslissingen die je neemt. Vaak helpt het wanneer je mensen in je organisatie verantwoordelijk maakt voor de verschillende belangen. Het is niet voor niets dat er steeds meer organisaties zijn die moeder natuur een plek aan de bestuurstafel geven.
Transparantie en verantwoording: Wees open en transparant over je bedrijfspraktijken. Dit betekent het rapporteren van financiële resultaten, milieu-impact, inzet voor sociale verantwoordelijkheid en openheid over de manier van zaken doen.

Een zorgvuldige lezer is het misschien al opgevallen. Deze vijf onderwerpen zijn terug te voeren op de ESG-indeling. Waarbij klimaatneutraal en circulair de E vertegenwoordigen. Inclusief en maatschappelijk betrokken de S en Fatsoenlijk de G. En dat is niet zonder reden. Wij zijn groot voorstander van deze populaire indeling en verwachten dat deze de komende jaren de overhand zal nemen.

Klimaatverandering: Klimaatverandering is een van de grootste uitdagingen waarmee de wereld wordt geconfronteerd. Organisaties die zich niet inzetten voor duurzaamheid, zullen in de toekomst steeds meer onder druk komen te staan van klanten, investeerders en regelgevers. Ook zien we dat klimaatverandering van steeds grotere invloed wordt op de beschikbaarheid van grondstoffen en de veiligheid van medewerkers in bepaalde gebieden. En goed ESG beleid helpt je deze risico’s in kaart te brengen.
Consumentengedrag: Consumenten zijn steeds meer bezig met duurzaamheid. Ze willen producten en diensten kopen van bedrijven die zich inzetten voor het milieu en de samenleving. ESG biedt een platform om met de buitenwereld te communiceren over jouw duurzame ambities en activiteiten.
Regelgeving: Regelgevers in toenemende mate aandacht voor duurzaamheid. Ze nemen maatregelen om bedrijven te verplichten om meer verantwoord te ondernemen. Zo is de CSRD geïntroduceerd en ook in dat platform staat ESG centraal.
Opkomst van de circulaire economie: De circulaire economie is een economisch systeem dat erop gericht is om grondstoffen en producten zo lang mogelijk in gebruik te houden. ESG is een belangrijke factor in de circulaire economie omdat het alle facetten van de bedrijfsvoering omvat.
Toenemende aandacht voor diversiteit en inclusie: Diversiteit en inclusie zijn niet alleen belangrijk voor de samenleving, maar ook voor de bedrijfsvoering. ESG-doelen helpen om diversiteit en inclusie te bevorderen.
Groeiende focus op goed bestuur: Goed bestuur is belangrijk voor zowel bedrijven als de samenleving. ESG geeft handvaten om goed bestuur te bevorderen.
Internationalisering: Duurzaamheid gaat over ketens en ketens gaan al snel de grenzen over. ESG is een internationale taal die in veel landen gebezigd wordt.

Conclusie

Wanneer is mijn organisatie duurzaam? Naar onze mening mag je een organisatie duurzaam noemen wanneer deze:

klimaatneutraal werkt;
circulair werkt;
inclusief is;
maatschappelijke betrokken is;
op een fatsoenlijk manier zakendoet.

En dat is toch lekker overzichtelijk. Of niet? Een dergelijke indeling brengt focus aan en geeft richting. Per slot van rekening is duurzaamheid een nog niet volledig ontgonnen gebied en leidt onduidelijkheid vaak tot het uitstellen van actie. Hoe vaak verzanden we niet in oeverloze discussies over hoe iets heet en vergeten we dat we bezig waren een probleem op te lossen. Hopelijk helpt deze indeling je om de beweging voorwaarts in te zetten.

Maar vergeet niet dat hoe mooi deze beschrijving ook is, het geen garantie voor succes is. De grootste uitdaging blijft de gedragsverandering die deze transitie vraagt. En vergeet ook niet dat een dergelijke transitie tijd kost. En dus moet je voorzichtig zijn met al te grote claims. Dat neemt allemaal niet weg dat je morgen kunt beginnen met jouw reis naar dit super inspirerende doel. En dat je tijdens deze reis absoluut jouw ervaringen mag delen met anderen. Elke reis begint immers met een droom en in het bedrijfsleven noemen wij dat een ambitie. En wat is er nou leuker dan samen met anderen werken aan een gedeelde ambitie?

Wanneer is mijn organisatie duurzaam?

Voorbij aan greenwashing en greenhushing

Definitie van duurzaamheid in het bedrijfsleven

De definitie van duurzaamheid volgens Brundtland

De belangen huidige en toekomstige generaties

Wat is duurzaam ondernemen?